“ZAMAN GEÇİYOR!”
Dünyada her dakika 3 kişi tüberküloz nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) 2019 yılında dünyada yaklaşık 10 milyon yeni tüberküloz vakası görüldüğünü ve 1.400.000 kişinin de tüberküloz nedeniyle öldüğünü bildirmektedir. Tüberküloz hava yolu ile bulaşan, başta akciğerler olmak üzere tüm organları tutabilen bulaşıcı bir hastalıktır. Önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalık olmasına rağmen halen dünyanın en ölümcül enfeksiyon hastalığı olmaya devam etmektedir.
Tüberkülozun sağlık, sosyal ve ekonomik yıkıcı sonuçlarını önlemek, kamuoyunda farkındalığı artırmak ve küresel hastalık salgınını sona erdirmek amacıyla Robert Koch tarafından Mycobacterium tuberculosis basilinin keşfedildiği, böylece hastalığın teşhis ve tedavisinin yolunun açıldığı 24 Mart 1882 gününe ithafen her yıl 24 Mart “Dünya Tüberküloz Günü” olarak anılmaktadır.
Ülkemizde başarı ile yürütülen Ulusal Tüberküloz Kontrol Programı sayesinde her yıl hasta sayısında azalma gözlenmektedir. 2005 yılında 20.535 olan tüberküloz hasta sayısı 2019 yılında 11.401’e, hastalık insidansı yüz binde 29,4’den yüz binde 13,7’ye düşmüştür. Ülkemizde tüberküloza yönelik tanı ve tedavi hizmetleri tüm sağlık kuruluşlarında ücretsizdir. Tüberküloz ve dirençli tüberküloz hastalarının tedavisinde kullanılan birinci ve ikinci seçenek ilaçlar Bakanlığımız tarafından temin edilerek ücretsiz olarak sağlık kuruluşlarına ve hastalarımıza ulaştırılmaktadır. Hastaların tedavisini düzenli olarak sürdürmek ve tamamlanmasını sağlamak amacıyla 2006 yılından beri DSÖ’nün önerdiği Doğrudan Gözetimli Tedavi (DGT) uygulanmaktadır. DGT hastanın ilaçlarını doğru ve tam olarak içtiğinden emin olabilmek için her doz ilacın bir sağlık personelinin veya başka bir görevlinin gözetiminde içirilmesidir. Her gün sağlık kuruluşuna gelemeyen hastalar için iletişim teknolojisindeki gelişmelerden faydalanarak hastanın ilacını içerken bir sağlık çalışanına görüntülü bağlanması veya ilaç içmesini kaydedip video yollaması şeklinde uygulanan Video Gözetimli DGT de ülkemizde uygulanmaya başlanmıştır.
Tüberküloz hastalarının tedavilerinin uzun sürmesi, tedavi süresince işgücü kaybına uğramaları gibi nedenlerle hastalar ve aileleri psiko-sosyal desteğe ve maddi yardıma ihtiyaç duymaktadırlar. Bu kapsamda Bakanlığımız ve Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı arasında bir protokol imzalanarak ekonomik ve sosyal güçlükler yaşayan hastalara 2018 yılı Ocak ayından itibaren düzenli aylık nakdi sosyal yardım verilmeye başlanmıştır. Aynı zamanda tıbbi öz bakım gerektiren ve evdeki yaşam koşullarının yetersiz olduğu durumlarda ilave destek ödemesi sağlanabilmektedir. Dünyada ilk ve tek olan bu uygulama, DSÖ tarafından İyi Uygulama Örneği olarak gösterilmektedir. Nakdi sosyal yardımdan 2019 yılında 4.593 hasta en az bir defa yararlanmıştır.
DSÖ tarafından 2021 yılı Dünya Tüberküloz Günü teması "Zaman Geçiyor!" sloganı ile belirlenmiştir. Dünyanın küresel liderler tarafından verilmiş tüberkülozu sona erdirme taahhütlerini yerine getirmek için zamanın tükenmekte olduğu belirtilmektedir. Bu cümle, tüberküloza son vermeyi riske atan COVID-19 pandemisine ve DSÖ’nün Evrensel Sağlık Kapsamına ulaşma hedefine uygun olarak hastalığın önlenmesi ve tedaviye erişim faaliyetlerine de vurgu yapmaktadır. Bu çerçevede Bakanlığımız tüberküloz kontrol çalışmalarını ulusal ve uluslararası kuruluşlarla işbirliği içerisinde, kamunun yanı sıra özel sektör, sivil toplum örgütleri ve gönüllü kuruluşlarla birlikte yürütmekte ve tüberküloz eliminasyonunu hedefleyecek şekilde güçlendirerek sürdürmektedir.